Shpallja e mesazhit të Báb·it shkaktoi një përmbysje të madhe në Persi; edhe më të madhe se ardhja e Jezu Krishtit në Tokën e Shenjtë pothuajse dy mijëvjeçarë më parë. Nga 1845 deri në 1847, një valë hetimesh pasionante përfshiu vendin dhe kongregacione të panumërta dëgjonin me habi dëshmitë e ndjekësve të Báb·it. Parimet, standardet dhe ligjet që ata promovuan sfiduan të gjithë strukturën e shoqërisë. Frymëzuar nga mesazhi i Tij, mijëra njerëz përvetësuan mësimet e Tij dhe u bënë të njohur si Bábí·të (Bábís).

Megjithë kundërshtimin e ashpër me të cilin ata u përballën nga autoritetet e armiqësuar nga frika dhe zilia, përkushtimi i fortë që mbërtheu pasuesit e Báb·it u përhap tek anëtarët e klerit, në klasat tregtare dhe në qarqet më të larta të shoqërisë. Ndër më të papriturit që do të përqafonin Kauzën e Báb·it ishte një teolog i shkëlqyer që mbante titullin Vahid – që do të thotë “unik”. Një këshilltar i besuar i Shahut, Vahid ishte dërguar për të marrë në pyetje Báb·in në emër të mbretit, i cili dëshironte të siguronte informacione të dorës së parë në lidhje me lëvizjen që po përfshinte tokën e tij. Me të mësuar për konvertimin e Vahidit, Shahu bëri thirrje që Báb·i të sillej menjëherë në Teheran. Kryeministri – nga frika se pozicioni i tij mund të minohej fatalisht nëse Shahu do të binte nën ndikimin e Báb·it – urdhëroi që ai të burgosej në kështjellën e largët të Mah-Ku, pranë kufirit turk. Arsyetimi që iu dha Shahut ishte se ardhja e Báb·it në kryeqytet mund të çonte në shqetësime dhe çrregullime të mëdha publike.

Mirza Husayn‘Alí

Personazhi më i shquar që përqafoi Kauzën e Báb·it ishte biri i një ministri të pasur. Mirza Husayn-‘Alí ishte një fisnik i nderuar, i ri, i cili kishte hequr dorë nga një pozicion në oborrin e Shahut për t’u kujdesur për të shtypurit dhe të varfërit. Një ditë, Mulla Husayn – i pari që njohu Báb·in – mbërriti në Teheran me udhëzimin e Mjeshtrit të tij për të kërkuar një personazh të shquar, për të cilin i ishte thënë se do të ishte veçanërisht pranues ndaj mesazhit të Tij.

Faksimile e tabletës së Báb·it drejtuar “Ai të cilin Perëndia do ta shfaqë” (Bahá’u’lláh).

Letra që Mirza Husein-‘Alí mori nga Báb·i ngjalli një përgjigje të menjëhershme. Në të, Ai njohu karakterin e Zbulesës Hyjnore. “Kush beson në Kuran,” deklaroi Ai, “dhe njeh origjinën e tij Hyjnore, dhe megjithatë heziton, edhe pse për një moment, të pranojë se këto fjalë nxitëse të shpirtit janë të pajisura me të njëjtën fuqi rigjeneruese, me siguri ka gabuar në gjykimin e tij dhe është larguar shumë nga rruga e drejtësisë. “

Megjithëse të dy nuk u takuan kurrë, Báb·i ishte i vetëdijshëm se Mirza Husayn-‘Alí, i titulluar Bahá’u’lláh — ishte “Ai të cilin Perëndia do ta shfaqë”, Edukatori Hyjnor për ardhjen e të cilit Báb po paralajmëronte.

Një Konferencë Historike

Ndërsa Báb u burgos në veri të Iranit, Kauza e Tij vazhdoi të përhapej në të gjithë vendin. Në qershor 1848, një grup i madh i ndjekësve të Tij u takuan në fshatin Badasht. Mbledhja e tyre do të ishte një moment përcaktues në historinë e lëvizjes. Atje, ata diskutuan se çfarë përfaqësonte lëvizja e tyre, si të arrinin qëllimet e tyre përballë valës në rritje të kundërshtimeve dhe si të siguronin lirimin e Báb·it. Në Badasht ata kuptuan se misioni i Báb·it përfaqësonte një thyerje të papritur, të plotë dhe dramatike të traditave fetare dhe shoqërore të së kaluarës.

Ndër të pranishmit ishte poetesha Tahirih. Konferenca u gjallërua nga sqarimet e saj të hollësishme të nënkuptimeve në mesazhin e Báb·it. Ai ishte, njoftoi ajo, Manifestimi i shumëpritur i Perëndisë dhe themeluesi i një periudhe të re dhe të pavarur fetare. Për ta demonstruar këtë, ajo u paraqit në një rast pa vellon e kërkuar nga tradita myslimane. Veprimi i saj doli të ishte një provë e fortë besimi për disa nga Bábí·të, dhe lajmi i ndodhisë ngjalli më tej antagonizmin e klerit mysliman.

Përmbysjet në të gjithë Persinë

Pas Badashtit, rreth 300 Báb·i u gjendën të rrethuar në një kamp të vogël, të cilin e kishin ngritur me nxitim afër një faltoreje të izoluar në provincën e Mazindaranit. Pasi marshuan me entuziazëm nëpër krahinë duke shpallur se i Premtuari ishte shfaqur, grupi u denoncua si heretik nga kleri vendas i cili ngriti popullsinë e disa fshatrave për t’i sulmuar ata. Kryeministri i ri vendosi që Bábí·të duhet të shtypeshin dhe forcat e armatosura u dërguan për të mbështetur fushatën e mullave vendas.

Rrethimi në faltoren e Shejh Tabarsi ishte një poshtërim i papritur për kundërshtarët e Bábí·ve. Për disa muaj me rradhë, një ushtri pas tjetrës, me mijëra burra, u dërguan për të mposhtur Báb·ít. Këta studentë të pa trajnuar, pa mjete, “të dehur nga Zoti” u mbrojtën heroikisht ndaj një ushtrie të koordinuar, të mbështetur nga popullsia vendase, e bekuar nga kleri dhe e mbështetur nga burimet e shtetit.

Përfundimisht, Bábí·të, të dobësuar nga uria dhe humbja e një përqindjeje të madhe të anëtarëve të tyre – përfshirë dishepullin e parë të Báb·it, Mulla Husayn – u mashtruan dhe u dorëzuan nën një betim solemn, të marrë në një kopje të Kuranit, se ata do të liroheshin. Megjithatë, sapo dolën nga kalaja, u zunë pritë. Shumë u vranë në moment, të tjerët u kapën dhe u torturuan për vdekje, nga ata që mbijetuan, disa u hoqën nga pronat e tyre dhe u shitën në skllavëri.

Dy lokacione të tjera kryesore dëshmuan skena të ngjashme. Në Nayriz dhe Zanjan, forcat e armatosura të shtetit erdhën në mbështetje të turmave që ishin trazuar në një gjendje tërbimi. Në Nayriz as udhëheqja e një figure aq të shquar sa Vahid nuk arriti të qetësojë zemërimin e autoriteteve lokale dhe turmën e zemëruar që ata nxitën. Vahid vdiq në masakrën që pasoi kapjen e fortesës së vogël në të cilën ishin strehuar Bábí·të e rrethuar. Në Nayriz, si në Tabarsi, dorëzimi i mbrojtësve Bábí u sigurua nga zotimet e rreme të paqes dhe miqësisë të nënshkruara dhe vulosura në një kopje të Kuranit. Menjëherë pas kësaj të burgosurit u masakruan.

Një goditje shkatërruese

Kryeministri Amir Kabir ishte i vendosur ta godiste kryengritjen në zemrën e saj. Báb·i u dërgua në Tabríz, ku studiuesve kryesorë iu kërkua të gjykonin çështjen si çështje fetare dhe jo civile. Siç e kishte parashikuar Kryeministri, kleri bashkëpunoi me gatishmëri në nënshkrimin e një urdhri zyrtar vdekjeje, bazuar në akuzën për herezi. Báb·i u ekzekutua publikisht në rrethana të jashtëzakonshme në mesditën e 9 korrikut 1850.

Për Bábí·të, efekti i ekzekutimit të Báb·it, kaq shpejt pas vdekjes së dhunshme të shumicës së mbështetësve të shquar të Besimit, ishte një goditje shkatërruese. Ajo e privoi komunitetin nga udhëheqja që i nevojitej, jo vetëm për të duruar persekutimet në rritje që po përjetonte, por edhe për të ruajtur integritetin e standardeve të sjelljes të mësuara nga Báb·i.

Tabriz, Irani Verior c1890.

Bábí·të kishin theksuar vazhdimisht se shqetësimi i tyre i vetëm ishte të shpallnin mësimet e reja shpirtërore dhe shoqërore të zbuluara nga Báb·i. Në të njëjtën kohë, ata besuan se ishte detyra e tyre për të mbrojtur veten dhe familjet e tyre, me kusht që ata të mos përfshiheshin në akte agresioni. Pasi duart udhëzuese të atyre që e kuptuan mesazhin e Báb·it u tërhoqën nga një represion kaq brutal, ishte e parashikueshme që elementët e paqëndrueshëm midis Bábí·ve mund të rezultonin të paaftë për të ruajtur disiplinën origjinale.

Kjo doli të ishte e vërtetë kur më 15 gusht 1852, dy Bábí qëlluan me pistoletë kundër Shahut. Mbreti i shpëtoi një dëmtimi serioz sepse pistoleta ishte e mbushur vetëm me plumba zogjsh; por përpjekja për vdekjen e monarkut shkaktoi një valë të re persekutimesh në një shkallë që tejkalonte gjithçka që vendi kishte parë deri tani. Mijëra burra, gra dhe fëmijë u dënuan me vdekje në rrethana mizorie. Të njoftuar se prona e “mohuesëve të fesë ” ishte konfiskuar shumë autoritete lokale u bashkuan në gjuetinë e pasuesve të Báb·it. Në Teheran, esnafët e ndryshëm tregtarë – bukëpjekës, kasapë, marangozë dhe të tjerë – kapën grupe të Bábí·ve dhe luftuan me njëri -tjetrin për të shpikur format më mizore të torturave.

Shumë historianë dhe komentues – disa prej të cilëve ishin dëshmitarë okularë të ngjarjeve – kanë shkruar për persekutimin e pasuesve të Báb·it, për veprimet nxitëse të trimërisë që Ai frymëzoi dhe për sharmin dhe shkëlqimin e Tij.

Vala e re e persekutimeve inkurajoi gjithashtu ata që donin të heshtnin, sidomos  Tahirihun e vendosur dhe gjithnjë e më të hapur. E megjithatë, kur u njoftua se ajo ishte dënuar me vdekje, Tahirih thuhet se i kishte thënë burgosësit të saj: “Mund të më vrasësh sa të duash, por nuk mund të ndalosh emancipimin e grave.”

Fundi i Dispensacionit Bábí

Për një periudhë të shkurtër, e gjithë Persia luhatej buzë ndryshimeve gjithëpërfshirëse shoqërore. Fakti që një transformim i tillë nuk ndodhi ishte rezultat i ndërhyrjes së udhëheqësve fetarë dhe politikë, të cilët kishin frikë se Báb·i do të kërcënonte autoritetin që u jepnin pozicionet e tyre.

Mizoria e pakufishme e këtyre udhëheqësve i la pasuesit e Báb·it të thyer dhe të rraskapitur, të privuar nga të gjitha burimet dhe këshillat e udhëheqësve të tyre. Por sakrificat e tyre nuk ishin të kota. Ndryshe nga vëzhguesit e lashtë që mund vetëm të shikonin drejt së ardhmes së largët për kohën kur “toka do të mbushet me njohurinë e lavdisë së Zotit”, Báb·i – nga vetë dalja e Tij – nënkuptonte se agimi i “Ditës të Perëndisë” kishte mbërritur më në fund, duke i krijuar bazën një Zbulese edhe më të madhe që ishte gati të dilte përmes Bahá’u’lláh·ut.